Czym jest Cyfrowy Paszport Produktu?

Cyfrowy Paszport Produktu to nowa inicjatywa, której celem jest wsparcie zrównoważonego rozwoju oraz ochrona środowiska w kontekście zmian klimatycznych i postępu technologicznego. Badania pokazują, że aż 90% utraty bioróżnorodności na naszej planecie wynika z wydobycia i przetwarzania surowców, a nawet 80% wpływu produktów na środowisko jest określane na etapie ich projektowania. Obecny wskaźnik wykorzystania materiałów w obiegu zamkniętym w Unii Europejskiej wynosi jedynie 11,8%, natomiast planowane jest, aby do 2030 roku niemalże podwoił swoją wartość, osiągając 23,2%. Stąd, szczególną uwagę zwraca się na kwestie związane z minimalizacją negatywnego wpływu produktów na środowisko, wydłużeniem ich cyklu życia oraz poprawą efektywności recyklingu w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym. Cyfrowy Paszport Produktu umożliwi konsumentom podejmowanie świadomych decyzji zakupowych, a producentom bardziej odpowiedzialne zarządzanie cyklem życia swoich produktów. W tym artykule przedstawimy, czym właściwie jest Cyfrowy Paszport Produktu, kogo dotyczy, kiedy zacznie obowiązywać oraz jakie korzyści przyniesie jego wprowadzenie.

Czym jest Cyfrowy Paszport Produktu?

Cyfrowy Paszport Produktu to nośnik informacji obejmujących cały cykl życia produktu. Jest to jeden z kluczowych elementów nowego rozporządzenia o zrównoważonym rozwoju produktów (Ecodesign for Sustainable Products Regulation), które ma zastąpić dotychczasową dyrektywę 2009/125/WE. Nowe przepisy, wprowadzone przez Parlament Europejski i Radę Europejską w 2022 roku, mają na celu wspieranie bardziej świadomych decyzji zarówno wśród producentów, jak i konsumentów.

Cyfrowy Paszport Produktu umożliwi dostęp do szczegółowych informacji o produkcie na każdym etapie jego cyklu życia – od produkcji, przez użytkowanie, aż po utylizację. Informacje te będą dostępne dla różnych zainteresowanych stron, takich jak konsumenci, producenci, dystrybutorzy, importerzy czy organizacje pożytku publicznego. Wszystko po to, aby zapewnić większą przejrzystość, umożliwić świadome wybory oraz lepsze zrozumienie wpływu produktów na środowisko.

Dane dotyczące cyklu życia produktu mają być uporządkowane, łatwe do zrozumienia i powszechnie dostępne. Zakodowane informacje pozwolą sprawdzić, jaką drogę przebył produkt – od wykorzystanych materiałów, przez proces produkcji, aż po jego recykling lub utylizację. W ten sposób Cyfrowy Paszport Produktu będzie pełnym i przejrzystym zapisem „życia” produktu, co według Unii Europejskiej, ma wspierać bardziej zrównoważoną konsumpcję i produkcję.

Cyfrowy Paszport Produktu będzie zawierał szczegółowe informacje, które pomogą konsumentom i producentom podejmować bardziej świadome decyzje. Wśród nich znajdą się m.in.:

• materiały wykorzystane do produkcji,
• pochodzenie komponentów,
• miejsce wyprodukowania produktu,
• trasa, którą przebył produkt, w tym środki transportu użyte do jego dostarczenia na rynek,
• ślad węglowy wytworzony przez produkt,
• sposoby recyklingu,
• metody naprawy produktu,
• trwałość i żywotność produktu,
• wskaźniki efektywności energetycznej,
• zgodność z przepisami środowiskowymi,
• certyfikaty posiadane przez produkt.

Jak będzie działać Cyfrowy Paszport Produktu?

Dane zakodowane w produkcie będą dostępne bez potrzeby łączenia się z internetem. Aby je odczytać, wystarczy zeskanować odpowiedni nośnik, np. kod QR lub użyć technologii NFC za pomocą smartfona. Obowiązek przygotowania i przechowywania tych informacji będzie spoczywał na producentach, co zapewni dostępność danych na każdym etapie cyklu życia produktu.

Korzyści, jakie przyniesie Cyfrowy Paszport Produktu

Dla konsumentów:

• świadomość wpływu produktu na środowisko,
• przejrzystość i łatwy dostęp do informacji,
• ułatwiony recykling i naprawa,
• możliwość podejmowania bardziej świadomych decyzji zakupowych,
• eliminacja greenwashingu.

Dla producentów i firm:

• wzmocnienie marki i zwiększenie konkurencyjności,
• optymalizacja łańcucha dostaw,
• możliwość śledzenia informacji o komponentach produktu.

Dla środowiska i społeczeństwa:

• wyeliminowanie produktów niezgodnych z normami ochrony środowiska,
• dostępność informacji o śladzie węglowym produktów,
• promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym.

Wyzwania związane z Cyfrowym Paszportem Produktu

Coraz bardziej skomplikowane i rozbudowane łańcuchy dostaw, a także rosnąca liczba pośredników w procesie wytwarzania i dostarczania produktów, sprawiają, że monitorowanie każdego etapu cyklu życia produktu staje się coraz trudniejsze. Producentom zostanie powierzona odpowiedzialność za gromadzenie dokładnych i rzetelnych informacji. Dodatkowo Cyfrowy Paszport Produktu będzie musiał być regularnie aktualizowany, aby odzwierciedlać bieżące dane na temat produktu. Wymaga to wdrożenia odpowiednich systemów zarządzania informacjami, integracji z istniejącymi systemami IT oraz ścisłej współpracy między dostawcami i partnerami na każdym etapie łańcucha dostaw.

Gdzie i od kiedy będzie wymagany Cyfrowy Paszport Produktu?

Nowe przepisy Komisji Europejskiej przewidują, że niektóre towary konsumpcyjne będą musiały posiadać Cyfrowy Paszport Produktu już od 2026 roku. Regulacje najpierw obejmą producentów tekstyliów, elektroniki oraz baterii, a w następnym etapie materiałów budowlanych. Taka kolejność wynika z faktu, że produkty tych branż stanowią istotne zagrożenie dla środowiska, ale jednocześnie mają duży potencjał do recyklingu. Wymienione sektory to jedynie początek wdrażania idei Cyfrowego Paszportu Produktu, która najprawdopodobniej zostanie rozszerzona w przyszłości na inne sektory gospodarki.

Podsumowanie

Cyfrowy Paszport Produktu to innowacyjne narzędzie, które zwiększy przejrzystość w cyklu życia towarów. Dzięki dostępowi do kluczowych informacji konsumenci będą mogli podejmować bardziej świadome decyzje, a producenci zoptymalizują łańcuchy dostaw. Chociaż wdrożenie tego rozwiązania wiąże się z wyzwaniami, korzyści dla środowiska i gospodarki o obiegu zamkniętym są znaczące. Wprowadzenie paszportu rozpocznie się od branży tekstyliów, elektroniki i baterii, ale w przyszłości obejmie również inne sektory.